“A calor remontaba o día, o tempo quieto, abrasado. Duraba xa semanas. O chan quedara seco, cuberto de insectos, agónico ou baleiro, igual que a vila que, como todo o país naqueles días, era como unha cuncha pululada de nenos, anciáns, fume e rodadas de carruaxe. Un eco de lume, látego e azoute.
As cuadrillas de nenos e as parellas de anciáns paseaban, arriba e abaixo, polas rúas, ollando rutineiramente o discorrer do río, as xunqueiras, o horizonte, cos seus acenos atacados de dúbida ou de súplica, en espera dos acontecementos. Unha paisaxe de formas desleigadas e corpos francos, mans negras, grandes pupilas, sombreiros de palla ou de xoio, pés deformados e medo; aquel medo irreal, de morte fácil, de leva e predestinación. O batallón, logo de asegurar a bisbarra de Tabeirós e o Deza, recibira orde de ir cara Betanzos, onde os proclamantes estaban a piques de dar o paso, deixando na Estrada un pelotón de retén, en conivencia cos leais e as restituídas forzas da orde”.
